Cumhurbaşkanlığı tarafından, 13 Eylül 2018 tarih ve 30534 sayılı Resmi Gazete’de 85 nolu Cumhurbaşkanı Kararı (“Karar”) yayımlanmıştır. Kararda özetle, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Kararda değişiklik yapılarak, Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında yapacakları birçok sözleşmenin döviz cinsi üzerinden veya dövize endeksli olarak yapılması yasaklanmıştır.
1. Karar hangi sözleşmelere uygulanacaktır?
Karar, Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarındaki;
kapsamaktadır. Kararın Türkiye’de yerleşik bir kişinin yurt dışındaki kişiler ile yapacağı sözleşmeler için uygulanmayacağı söylenebilecektir.
2. Karar kimler için uygulanacaktır?
Kararda düzenlemenin “Türkiye’de yerleşik kişilerin” aralarındaki sözleşmelere uygulanacağı belirtilmiştir.
3. Sözleşmelerdeki hangi bedeller için sınırlama getirilmiştir?
Karar uyarınca, anılan sözleşmelerde sözleşme bedeli ve sözleşmeden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri de bu sınırlama kapsamında olacaktır. Bu durumda, sözleşmelerdeki hizmet bedeli, kiralama bedeli, iş bedeli gibi bedellerin yanı sıra cezai şart, teminat, depozito bedeli gibi bedellerde döviz cinsi üzerinden belirlenemeyecektir.
4. Sınırlama hangi para birimlerini kapsamaktadır?
Kararda belirli bir para birimi belirtilmemekle birlikte döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak düzenleme yapma yasağı getirilmiştir.
5. İstisnalar nelerdir?
Kararda herhangi bir istisna getirilmemiş olmakla birlikte, bu konuda istisna getirme yetkisinin Hazine ve Maliye Bakanlığında olduğu belirtilmiştir. Bakanlık tarafından yakın zamanda istisnaların açıklanması beklenmektedir.
6. Karardan önceki sözleşmeler Karardan etkilenmekte midir?
Karara eklenen geçici madde ile Kararın yürürlüğe girmesinden itibaren 30 gün içinde, daha önce akdedilmiş ve Karar kapsamına giren sözleşmelerin bedellerinin de taraflarca tekrar Türk Lirası olarak yeniden belirlenmesi yükümlülüğü getirilmiştir.
7. Karara uyulmamasının cezası var mıdır?
Bu yükümlülüğe aykırı hareket edenler hakkında 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun m. 3 uyarınca 3.000 Türk Lirasından 25.000 Türk Lirasına kadar idari para cezası verilebilecektir.
8. Yorumumuz
Karardan önce akdedilmiş sözleşmelerdeki bedeller yeniden belirlenirken hangi kriterlerin esas alınacağı belirsizdir.
Bu durumda sözleşmelerin bedel maddelerinin yeniden müzakereye açılacağı ve tarafların serbest iradesi ile müzakere ederek bu bedelleri yeniden belirleyebileceği anlaşılmaktadır. Dolayısıyla Kararın bir “müzakere yükümlülüğü” getirdiği söylenebilir. Elbette taraflar müzakere ederken “dürüstlük kuralına” uygun davranmalı fahiş indirim ya da artırım talep etmemelidirler.
Bununla birlikte sözleşme bedellerinin taraflarca müzakere sonucunda yeniden belirlenememesi durumunda sözleşmelerin akıbetinin ne olacağı da Kararda belirtilmemiştir.
Türk Borçlar Kanunu’nda “sözleşme imzalanırken öngörülmeyen olağanüstü bir durumun meydana gelmesi halinde, sözleşmenin yeni duruma uyarlanması davası açma” hakkı düzenlenmektedir (m. 138). Kararın bu hakkın kullanılması için dayanak olacağı ve olağanüstü durumu belgeler nitelikte kullanılabileceği görüşündeyiz
Bu çerçevede müzakere sonucunda tarafların anlaşamaması durumunda taraflardan biri mahkemede “uyarlama davası” açarak yeni bedelin belirlenmesini isteyebilir.
Son olarak tarafların yeni bedel üzerinde anlaşamaması durumunda sözleşmenin feshi (ya da sözleşmeden dönme) ancak “uyarlama” yapılmasının mümkün olmadığı/fayda etmeyeceği hallerde söz konusu olabilir. Karar metnine şu linkten ulaşabilirsiniz:
http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/09/20180913-7.pdf
---
Yazının yayınlanma tarihi: 13 Eylül 2018
Sitemizde zorunlu çerez kullanıyoruz. Kullandığımız bu çerez ve bu çerezi nasıl devre dışı bırakacağınız hakkında bilgi edinmek için Çerez Aydınlatmamıza bakabilirsiniz. Çerez Aydınlatması
